Antiretrovirus terapiyası
ARV-preparatlar (antiretrovirus preparatlari) — medicinalıq preparat bolıp, retroviruslarni, atap aytqanda OIV ni kóbeyiwin aldın alıwshı medicinalıq preparat esaplanadı.
Antitela
Organizmde biygana substantsiyalarni, mısalı bakteriya hám viruslardı joytıw ushın islep chiqiluvchi ayriqsha molekulalar esaplanadı. Hár bir biygana substantsiya ushın arnawlı antigenlar islep shıǵıladı. OIV analizleri oǵan qanda antitel bar joq ekenligin anıqlap beredi.
Keselliktiń hesh qanday belgisiz basqıshları
Bul kesellik basqıshı — hesh qanday ishki kesellik seziminiń yamasa sırtqı kesellik belgilerisiz ótiwi bolıp tabıladı.
Eger OIV infektsiyası tuwrısında gápiradigan bolsaq, bul waqıtta virus organizmde turaqlı túrde ko’payadi hám mudami immun sistemasın zaiflashtira baradı.
Vertikal juqtırıw
OIV virusı hámledar hayallardan homilaga ótiwi yamasa emizikli balalarda balaǵa juǵıwı múmkin.
Virus júklemesi
Virus kontsentratsiyası virus nusqası muǵdarın qan millilitrida o’lchaydi.
OIV-jaǵdayı
Insan organizminde OIV infektsiyası bar yamasa joq ekenligin kórsetedi. OIV jaǵday bolımsız (organizmde OIV dıń joqlıǵı ) hám bolıwlı (organizmde OIV dıń bar ekenligi) tárzde anıqlanıwı múmkin. Eger insan OIV testinen ótpegen bolsa, onıń OIV jaǵdayı belgisizliginshe qaladı.
Shıpaker siri
Shıpaker siri-medicinalıq, huqıqıy, social -etnik túsinik bolıp, óz ishine nawqastıń salamatlıǵı tuwrısındaǵı maǵlıwmattı, atap aytqanda onıń diagnozın, medicinalıq kórik nátiyjelerin úshinshi shaxsqa bayanlawdı qadaǵan etiwdi óz ishine aladı. Sonıń menen birge barlıqǵa nızamda belgilengen tártipte maǵlıwmatlardı tarqatıw qadaǵan etiledi.
Diskriminatsiya
Bunda insan múmkinshiliklerin hám olardıń huqıqların túrli sırtqı kórinislerde shegaralawǵa alıp keliwshi stigmalar áqibetinde júzege keliwshi processlerdi insanǵa salıstırǵanda munasábette qollanıw háreketleri hám ilajlar jıyındısı bolıp tabıladı. OIVga shalınǵan insanlarǵa salıstırǵanda diskriminatsiyani qóllaw olardı isten nızamǵa qarsı bosatish usılar turine kiredi. Olardı jumısqa alıwdan bas tartıw, oqıw mákemelerine oqıwǵa qabıl etpeslik, medicinalıq mákemelerde xizmet kórsetiwden bas tartıw jaǵdaylarında nomoyon boladı.
Kontsentratsiyasındaǵı OIV juǵıw ushın jetkilikli bolıp, ol qanda, spermada, tós sutinde boladı.
Kesellikler
Arnawlı bir waqıt dawamında bul xalıq toparınıń 100, 1000 yamasa 100 mıń adam muǵdarı daǵı esabı.
Immunitet
Kesel juqtırmaslik, infektson agentlerge hám biygana elementlarǵa salıstırǵanda qarsılıq kórsetiw. Immunitet teriniń ayriqshalıǵın hám shilimshiq perdesin immun sistemasınıń kletkaları, gumoral dáliller, interfonlar hám basqa zatlar menen támiyinleydi.
Immunoblot
OIV antiteli ámeldegi bolǵan qan sarısuwın laborator izertlew usılı. Bul analiz nátiyjesi immunoferment analizlerden kóre anıqlaw bolǵanı ushın, ol IFA nátiyjelerin tastıyıqlaw ushın qollanıladı.
Immunodefitsit
Immun sisteması zvenolarini normaında formalanmasligi. Bunday jaǵdaylarda insan organizminiń infektsion jaǵdayǵa salıstırǵanda qarsılıq kórsetiw jaǵdayı basqa keselliklerdi rawajlandırıwǵa sebep boladı.
Immunoferment analizi (IFA)
Bunda OIV-antiteli bar ekenligin anıqlawǵa múmkinshilik jaratıwshı laboratoriya izertlewi; OIV antiteli testi.
Proteaz ingibitorlar
Teri astı, ishki muskullar, vena ishi hám basqalarǵa kem muǵdardaǵı eritpeni (shıpabaxsh qural ) ótkeriw.
OIV ko’paymasligi ushın proteaz, fermentke tásir kórsetiwshi virusqa qarsı shıpabaxsh preparatlar jańa ho’jayralarni zıyansizlantirishga jaramsız bolǵan OIV dıń tolıq bolmaǵan nusqası qáliplesiwine alıp keledi.
In’ektsiya
Teri astı, vena ishi hám basqalarǵa kem muǵdardaǵı eritpeni (shıpabaxsh quraldı ) toqıma yamasa tamırǵa jiberiw.
OIViga test tapsırıwdan hám OIV ga test tapsırıwdan keyin máslahátlesiw
OIV ga test tapsırıwdan hám odan keyin máslahát alıw zárúr. Bul bolsa eger OIV ga test tapsırıwdı qalelegen shaxs, test tapsırıwdan aldın ózin qızıqtırǵan sorawlarǵa ulıwma biypul juwap alıwı múmkin. Analiz nátiyjesinden keyin de konsul’tant menen biypul máslahátlesiw múmkin.
Jasırınlıq
Kimga bolıp tabıladı isenip qoyılǵan sirni yamasa jeke maǵlıwmattı sır tutıw minnetlemesi nızamshılıqqa muwapıq OIV testiniń nátiyjesi sır tutıladı hám sonıń menen birge óz OIV jaǵdayın basqalarǵa búydewge hesh kim májbúr emes (arnawlı bir nızamlardan tısqarı ).
Limfocitler
Leykotsitlarnin túrlerinen bi Limfoid organlarda qandıń aq toqımaları menen jetilgen hám usınıń menen jasaytuǵınlıq aq qan toqımaları. Limfocitler immunitet menen baylanıslı immun juwaptı ámelge asıradı. Limfocitlerge Tg’4 (CD-4), Tg’8 (CD-8) hám basqa toqımalar kiredi.
Testtiń ótirik bolımsız nátiyjesi
Insan daǵı testtiń bolımsız nátiyjesinde haqıyqatlıqtan da organizmde infektsiya yamasa kesellik belgileri boladı. OIV jaǵdayında bul organizm antitelni jetkilikli muǵdarda islep shıqpaǵanı, yaǵnıy test organizmge virus túsiwinen úsh ay aldın ótkerilgen.
Testtiń ótirik bolıwlı testi
Test analiziniń unamlı nátiyjesi (mısalı, OIVg’antitelning), haqıyqat da insan organizminde infektsiya yamasa kesellik ámeldegi boladı. OIV jaǵdayında bul organizmde antitelning payda bolıwı menen baylanıslı esaplanıp, strukturası boyınsha OIV antiteliga tuwrı keledi. Bul jaǵday túrli infektsiyalar, hámledarlıq, onkologik kesellikler nátiyjesinde payda boladı. Bunday nátiyjeden keyin shıpaker immunoblotning seziwsheńlaw usılı menen test etiwleri múmkin.
LPIUVB
(Pul ushın intim xızmetin kórsetiwshiler) bul termin pul ushın seksual xızmet kórsetiwshi hayallar hám er adamlar ushın qollanıladı
ESE G’ (MSM)
Basqa er adamlar menen seks baylanısında bolǵanlar.
Qorǵawlanbaǵan seks
Lateksdan prezervativ qollamawdan anal, oral yamasa vaginal oquvchi nadurıs hám úzliksiz baylanıs.
Opportunik kesellikler
Hálsiz immun sistemalı insanlarda rawajlanıwshı kesellik, mısalı OIV infektsiyası nátiyjesinde júzege keliwshi kesellik. Opportunik keselliklerdiń o’yg’otuvchisi kóbinese saw insanlar organizminde de payda boladı, biraq olardıń aktivligi immun sisteması menen qadaǵalaw etiledi. OITS basqıshına jaqınlasqan OIV ga shalınǵan insanlar opportunik keselliklerge, yaǵnıy zotiljam, tuberkulyozning salmaqli forması, zambrug’li infektsiya, shalınǵanlar retinde belgilenedi. Kaposh sálem xattıń baslaması, tsistoplazmoz, hám saratonning basqa túrleri hám kesellikleri usılar gápinde bolıp tabıladı.
OIV testiniń bolımsız nátiyjesi
Bunda qanda insan immunodefitsit virusı ele tabilǵan zatǵan.
Pandemiya
Mámlekettiń barlıq hudularida, shegara qatar mámleketlerde hám kóbinese kóplegen mámleketlerde infektsion keselliklerdiń tarqalıwın xarakteristikalaytuǵın epidemiya.
Úzilis dáwiri
OIV ótiw hám OIV ga tapsırılǵan test nátiyjesinde, organizmde antitel quramı arnawlı bir dárejege yetgish waqıtı ortasındaǵı dáwiri.
PIN
(In’ektsion narkotik qarıydarları ) -narkotik elementlardı in’ektsion jol menen paydalanıw.
OIV testiniń unamlı nátiyjesi
Qanda insan immunodefitsit virusı hám antitelning tabılıwı.
OIVda májburiy test alıw
Test tapsırıwshınıń razılıǵısız hám maǵlıwmatsız test alıw.
Záleldiń azayıw programması
Unamsız aqıbetlerdi kemeytiw maqsetinde, mısalı narkotikdan paydalanıwshılardı májburiy testten ótkeriw.
Psixofaol elementlar
Insan nerv sistemasına tásir etiwshi ximiyalıq elementlar insan ruwxıylıqında túrli ózgerislerdi alıp keledi.
PTsR test
Polimeraz shınjır reakciya. Insan denesi hám qanında DNK hám RNK virus fragmentlerin payda bolıwına múmkinshilik jaratıwshı oǵada tásirli analiz esaplanadı. PTsR mexanizmi genetikalıq material nusqasın qizdırıw, fermentlerden paydalanıw hám analogik ferment kletkaları procesine tiykarlanadı.
Reproduktivlik jas
Hayal kisi bala to’g’ishga ılayıq dáwir esaptanadı. Demografiyada reproduktivlik jas 15 jastan 44 jasqa shekem esaplanadı.
Retrovirus
virustıń rudimentar forması genenik maǵlıwmatı jaylasqan virustıń rudimentar RNK (ribonuklein kislotası ) forması. Bul maǵlıwmat DNK saw kletkalardan alınǵan bolıwı múmkin. OIV- bul retrovirus esaplanıp, basqa retroviruslar saratonni payda etiwi múmkin.
RNK
Ribonuklein kislotası — nukleotlardan shólkemlesken jalan qatlı shınjırdı óz ishine alǵan molekula esaplanıp, nukleotidlardan ibarat boladı. RNK molekulaları DNK molekulasın, matritsadek Sentizlaydi (bul process transkriptsiya dep ataladı ). Retroviruslarda, atap aytqanda OIVda qayta process júz boladı hám RNK DNK de insan genin engiziw ushın qayta qáliplestiredi.
Sperma
Spermatozoidlardan shólkemlesken er adamlar jınıslıq suyıqlıǵınıń islep shıǵilıwı. Sperma spermatozoidlardan, urıwlantıratuǵın suyıqlıq hám qosımsha jınıslıq sekretlardan shólkemlesken boladı.
OITS
Insanda artırilgan immunodefitsit sindromi. Klinikalıq jaǵdayı immun sistemasın kritik azayıw funktsiyasın xarakterlab, immun sistemasın zıyan jetkeziw simptomın, túrli organlardı infektsion hám parazitar zıyan jetkeziw simptomların rawajlantıradı. Bunnan tısqarı insan denesiniń sezilerli azayıwı, diareya, pnevmoniya hám saratonning anıq túri yaǵnıy Kaposhi sálem xattıń baslaması dep atalıwshi saratonni keltirip shıǵaradı.
Stigma
Basqa insanlarǵa, óz-ózine salıstırǵanda munasábetti keskin ózgertiriwshi stereotipler kompleksi bolıp, insanǵa muyyan túrdegi kesellik taratıwshı retinde munasábette bolıw bolıp esaplanadı.
OIV/OITS boyınsha stigmag’ bul streotep bolıp, OIV ga shalınǵan insanlarǵa, oǵan arnawlı bir múmkinshiligi shegaralanǵan gruppalar gruppaına kiretuǵınlarǵa unamsız usınıs beretuǵınǵa úndewshi pikir esaplanadı.
Kópshilik jaǵdaylarda OIV/OITS menen baylanıslı bolǵan jaǵdaylarda stigma unamsız qıyallar tiykarında rawajlana baradı hám olardı waqıt ótken tárepke bekkemleydi.
OIV ga shalınǵan insanlardı kópshilik qılmıs etip qoyǵan yamasa jámiyetshilik eskertiw beretuǵın háreketke ılayıq dep biliwedi.
OIVga shalınǵan insanlar nátiyjesinde asotsiallik, agressivlik, basqalarǵa kesellik otırǵızıw sıyaqlı unamsız háreketler kelip shıǵadı,- dep dizimnen ótkeriwedi.
Jámiyet stigmatizatsiyaga hám diskriminatsiyaga panasızlıq sezimi, maǵlıwmatlar kamligi yamasa járdem bergennen kóre qaralaw ańsatlaw bolǵanı ushın olardı ayıplı etediler.
Kóplegen dári ónimlerin úzliksiz qabıllaw talap etilgen tuberkulez (MLU-TB)
Kóplegen dári ónimlerin qabıl etip turıw kerek bolǵan tuberkulyozning tiykarǵı forması. Ol tuberkulyoz bakteriyalarınıń turaqlı qabıl etińiwde kúshaya baradı hám izoniad hám rifampitsin minimumı sıyaqlı eki iri tuberkulyozga qarsı preparatlar menen rawajlana baradı.
Keń tarqalǵan dári ónimleri úzliksiz qollanılatuǵın tuberkulez (ShLU-TB)
Dári-dármannan arnawlı bir turaqlılıqta turıwshı tuberkulyoz forması hám ftorxinolon hám keminde ekinshi liniya, yaǵnıy kpreomatsina, kanamitsinalardek ush in’ektsion dárilerinen birewiniń turaqlılıǵın esaplanadı.
Shártli-patogen infektsiyası
Saw immun sistemalı insanlarda mikrooganizmlar keselliklerdi kamdan — kem keltirip shıǵaradı, biraq infektsion keselliklerdiń tiykarǵı sebebi, atap aytqanda OIV — infektsiyasın immun sistemasınıń kúshsizligi esaplanadı. Bul mikroorganizmlar kóbinese átirap ortalıqta yamasa organizmde ámeldegi bolıp, biraq immun sisteması salamatlıǵı qadaǵalawında boladı.
OITS menen gúresiw orayı
OIV/OITS profilaktikası, epidemiya menen baylanıslı emlew jumısların menen shuǵıllanatuǵın tibbiiy xızmet.
Jatır buyni erroziyası (dárz ketiwi)
Jatır moynı haznasini qoplab turıwshı bólim epiteliy toqıması nuqsanı esaplanadı. Bul kesellik kóbinese jatır moynı yamasa haznaning silekey perde isiwi nátiyjesinde júzege keledi.
