Sońǵı jılları elimizdegi xalıq xojalıǵınıń basqa tarawları sıyaqlı xalıq bilimlendiriwi tarawında da bir qatar ózgerisler hám jańalanıwlar júz bermekte. Taraw xızmetkerlerin qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw sistemasında ushırasıp atırǵan kemshiliklerdi úyreniw, olardı saplastırıw boyınsha ilimiy tiykarlanǵan usınıslar islep shıǵıw, sistemada jumıs alıp barıp atırǵan basqa bilimlendiriw mákemeleriniń xızmetin muwapıqlastırıw arqalı xalıq bilimlendiriwi xızmetkerleriniń úzliksiz kásiplik rawajlanıwın támiyinlewge ayrıqsha dıqqat qaratılıp atır.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2021-jıl 25-yanvardaǵı «Xalıq bilimlendiriwi tarawındaǵı ilimiy-izertlew jumısın qollap-quwatlaw hám de úzliksiz kásiplik rawajlandırıw sistemasın engiziw ilajları haqqında»ǵı PQ-4963-sanlı qararınıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde usı jıl 17-yanvarda Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń «Xalıq bilimlendiriwi xızmetkerlerin úzliksiz kásiplik rawajlandırıw sistemasın shólkemlestiriw tártibi haqqındaǵı Rejeni tastıyıqlaw haqqında»ǵı 25-sanlı qararı qabıl etildi.
Rejede atap ótilgenindey, xalıq bilimlendiriwi xızmetkerlerin úzliksiz kásiplik rawajlandırıw sistemasın shólkemlestiriw, olardaǵı kásiplik sheberlik hám mamanlıq dárejesiniń turaqlı ósiwi ushın zárúr sharayatlar jaratıw, zamanagóy talaplarǵa muwapıq qayta tayarlaw hám turaqlı túrde pedagogikalıq sheberligin arttırıp barıwdıń nátiyjeli mexanizmlerin engiziw tiykarında xızmetkerlerdi joqarı dárejedegi úzliksiz kásiplik támiyinlewge baǵdarlanǵan.
Úzliksiz kásiplik rawajlandırıwdıń maqseti – xızmetkerlerdiń iyelep turǵan lawazımları, qánigeligi yamasa sabaq beretuǵın pánleri boyınsha kásiplik hám pedagogikalıq sheberliginiń turaqlı túrde ósip barıwın, olardıń aldınǵı pedagogikalıq hám málimleme texnologiyaları, sonday-aq, oqıtıwdıń interaktiv usılları boyınsha kásiplik bilimleri, kónlikpeleri menen uqıplılıqlarınıń úzliksiz jańalanıp barılıwın támiyinlew, olardı mámleketlik bilimlendiriw standartları, mámleketlik bilimlendiriw talapları hám tarawǵa tiyisli nızamshılıq penen turaqlı tanıstırıp barıwdan ibarat.
Xızmetkerlerdiń turaqlı kásiplik rawajlanıwı ushın keń imkaniyatlar jaratatuǵın tálim ortalıǵın jaratıw; óz betinshe pikirlew kónlikpelerin sińdiriw hám xızmetkerlerdiń qábiletin rawajlandırıw, jańa bilimler beriw arqalı óz ústinde hám óz betinshe islew, kreativ pikirlew kónlikpelerin rawajlandırıw, xızmetkerlerdiń individual kásiplik rawajlanıw traektoriyası tiykarında kompetentlik dárejesin arttırıw hám kásiplik sheberligin jetilistiriw, aldınǵı pedagogikalıq hám málimleme texnologiyaları menen islesiw boyınsha ámeliy kónlikpelerdi qáliplestiriw, ulıwma orta bilim beriwdiń sapasın arttırıwdıń tiykarǵı deregi sıpatında xızmetkerlerdiń kásiplik rawajlanıwın, intakerligin, ilimiy-izertlewlerge umtılısın hám dóretiwshilik sheberligin xoshametlew – úzliksiz kásiplik rawajlandırıwdıń tiykarǵı wazıypaları bolıp tabıladı.
Rejege muwapıq, aymaqlıq oraylar tiyisli aymaqlardaǵı ulıwma orta hám mektepten tısqarı bilimlendiriw mákemeleri qánigeleri menen pedagog xızmetkerlerin qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıwǵa qánigelestirilgen oqıw mákemesi esaplanıp, bul baǵdarda tómendegi tiykarǵı jumıslardı shólkemlestiredi:
oqıw, ilimiy hám shólkemlestiriwshilik-metodikalıq jumıslardı ámelge asıradı;
pedagogika, psixologiya, oqıw pánleri hám olardı oqıtıw metodikasınıń mámleketimizdegi hám dúnyadaǵı eń jańa jetiskenliklerin turaqlı túrde úyreniw hám úgit-násiyatlawdı, sonday-aq, zamanagóy informaciya hám pedagogikalıq texnologiyalardıń pedagoglar tárepinen tereń ózlestiriliwin támiyinleydi;
pedagog hám qánige xızmetkerlerdiń óz kásiplik mamanlıqların jetilistiriwge bolǵan talapların tolıq qanaatlandırıw maqsetinde qayta tayarlaw hám qánigelik arttırıwdıń aldınǵı formaları menen usılların engizedi;
aymaqtaǵı bilimlendiriw mákemeleriniń pedagog xızmetkerlerin úzliksiz kásiplik rawajlandırıw boyınsha buyırtpalar tiykarında gezektegi kalendarlıq jıl ushın tiyisli ilajlar (kurslar, oqıwlar, seminarlar, konferenciyalar hám t.b.) jobasın islep shıǵadı;
pedagog hám qánige xızmetkerlerdi birgelikte oqıtıw ushın joqarı hám ulıwma orta bilimlendiriw mákemeleri, ilimiy-izertlew institutları hám orayları menen shártnamalar dúzedi;
oqıw jobası hám oqıw baǵdarlamaları tiykarında isshi oqıw jobasın hám isshi oqıw baǵdarlamaların islep shıǵadı;
aymaqtaǵı talaptan kelip shıqqan halda óz aldına kurslardı dúziw ushın, belgilengen tártipte tastıyıqlatıw shárti menen oqıw jobası hám oqıw baǵdarlamaların islep shıǵadı;
xalıq bilimlendiriwi xızmetkerlerin kásiplik rawajlandırıw boyınsha shólkemlestirilgen ilajlar nátiyjeleriniń elektron platformaǵa kirgiziliwin támiyinleydi;
aymaqlıq orayda joqarı oqıw orınları hám mámleketlik emes bilimlendiriw shólkemlerinde dúzilgen toparlar haqqında hár aylıq esabatlardı islep shıǵadı.
Joqarıda aytıp ótilgenindey, búgingi zaman ózgerisler, jańalanıwlar zamanı. Ózbekstanda sońǵı jıllarda ámelge asırılıp atırǵan sociallıq-ekonomikalıq reformalar barlıq tarawlarda, sonıń ishinde, xalıq bilimlendiriw mákemelerinde de tiyisli ózgerislerdi ámelge asırıwdı, kúndelikli jańalıqlardı ámeliyatqa kirgiziwdi talap etedi. Bunday ózgerislerdiń biri – xalıq bilimlendiriwi xızmetkerleriniń qánigeligin arttırıw sistemasında bolıp atırǵan ózgerisler bolıp tabıladı. Qaraqalpaqstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw xızmetkerlerin qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayında keyingi eki jıldıń ózinde bir qatar ózgerisler ámelge asırılıp atır. Atap ótetuǵın bolsaq, birinshiden, pedagog xızmetkerlerdiń qánigeligin arttırıw principi ózgerdi, yaǵnıy, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń bir qatar párman hám qararları nátiyjesinde bilimlendiriw tarawında ámelge asırılıp atırǵan tiykarǵı princip – «ómir dawamında oqıw» principi tiykarında úzliksiz kásiplik rawajlanıw sisteması engizildi. Sonıń ushın, aldınǵı basshı xızmetkerler keminde 3 jılda bir márte, pedagog xızmetkerlerdiń keminde 5 jıldan bir márte 144 saatqa mólsherlengen qánigelik arttırıw kurslarınan ótiw tártibi biykar etildi. Engizilip atırǵan jańa tártip boyınsha xalıq bilimlendiriw xızmetkerlerin hár jılı qánigelik arttırıw kurslarınan ótkeriw belgilengen bolıp, basshı xızmetkerler 30 saat, pedagog xızmetkerler 36 saat kólemindegi úzliksiz kásiplik rawajlandırıw kurslarınan ótkeriledi. Kurslar burın 24 jumıs kúnine mólsherlengen bolsa, endi bolsa bir hápte, yaǵnıy 6 jumıs kúnine mólsherlenedi.
Ekinshiden, pedagog xızmetkerler ushın qolaylılıq jaratıw máselesi boyınsha biraz ózgerisler ámelge asırılıp atır. Atap ótetuǵın bolsaq, A.Avloniy atındaǵı xalıq bilimlendiriw mashqalaların úyreniw hám keleshekti belgilew ilimiy-izertlew institutı tárepinen «Úzliksiz kásiplik tálim» elektron platforması shólkemlestirildi. Bul platformada Ózbekstan Respublikası boyınsha barlıq xalıq bilimlendiriw xızmetkerleri tiyisli qánigelik arttırıwǵa tiyisli bilimlendiriw mákemesine barmastan jumıs orınlarınan ajıralmaǵan halda óz qánigeliklerin arttırıw imkaniyatlarına iye boldı. Sebebi, oqıw forması onlayn túrde ámelge asırılıp, barlıq sabaqlar menen oqıw materialları elektron formada beriledi. Oqıwdıń bul formasında pedagoglar jıldıń qálegen waqtında, óziniń lawazımı yaki qánigeligi boyınsha kurslardan ótip qánigeligin arttırıw imkaniyatlarına iye boladı. Bul úlken jeńillik hám járdem dep oylaymız.
Usı baǵdarda Qaraqalpaqstan Respublikası xalıq bilimlendiriw xızmetkerlerin qayta tayarlaw hám olardıń qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı tárepinen de bir qatar jumıslar islendi. Atap aytqanda, aymaqlıq oray professor-oqıtıwshıları tárepinen Qaraqalpaq tili hám ádebiyatı, Qaraqalpaq tili (mámleketlik til), Túrkmen tili hám ádebiyatı páni baǵdarları boyınsha oqıw kontentleri tayarlanıp, úzliksiz kásiplik bilimlendiriw elektron platformasına jaylastırıldı. Atap ótilgen pán muǵallimleri úzliksiz kásiplik bilimlendiriw elektron platforması arqalı óz qánigeligin arttırıw, oqıw kontentlerinde berilgen temalar boyınsha tekst, slayd, videosabaq, qadaǵalaw ushın testler hám óz betinshe qosımsha oqıp alıwı ushın paydalanılǵan ádebiyatlardıń elektron variantlarınan, qálegen waqtında, qálegen muǵdarında ózine kerekli ilimiy-teoriyalıq hám metodikalıq járdemlerdi alıw múmkinshiligine iye boldı.
Joqarıda atap ótilgen qararda aymaqlıq oraylardıń tábiyǵıy pánlerin zamanagóy STEAM laboratoriyaların shólkemlestiriw hám úskenelew boyınsha wazıypalar belgilengen edi. Bul wazıypanı orınlaw maqsetinde aymaqlıq orayımızda A.Avloniy atındaǵı ilimiy-izertlew institutı baslaması menen tábiyǵıy pánlerdi oqıtıwda zamanagóy «STEAM» laboratoriyasına 101 731 600 sumǵa videokontentlerdi súwretke alıw ushın videostudiya úskeneleri alıp kelindi. Házirgi waqıtta STEAM laboratoriyasında fizika, ximiya, biologiya, texnologiya hám baslawısh klass kurslarına sabaq ótpekte.
Sonday-aq, usı kúnge shekem videostudiyada «Úzliksiz kásiplik rawajlandırıw» platforması ushın qaraqalpaq tili hám ádebiyatı, mámleketlik(qaraqalpaq) til hám túrkmen tili boyınsha 108 videosabaqlar tayarlandı hám platformaǵa jaylastırıldı. Házirgi waqıtta ximiya, biologiya hám fizika pánleri boyınsha STEAM texnologiyasına tiykarlanǵan laboratoriya jumısların súwretke alıw procesi dawam etpekte.
Aymaqlıq orayımızda usı jılı 28000 pedagog xızmetkerler óz qánigeligin arttırıwı jobalastırılǵan bolıp, bul tıńlawshılarǵa orayımızdan 50 den aslam professor-oqıtıwshılarımız, solardan, 1 ilim doktorı, 11 docent hám ilim kandidatları zaman talabına say bilim berip kelmekte.
Sonday-aq, aymaqlıq orayımızda ilimiy potencialdı jáne de kúsheytiw, bilimlendiriwdiń sapasın arttırıw maqsetinde ilimiy-izertlew jumısları menen shuǵıllanıw durıs jolǵa qoyılǵan. Atap aytqanda,10 professor-oqıtıwshımız erkin izleniwshilik tiykarında ilimiy jumıs penen shuǵıllanıp, solardan birewi doktorlıq (DSc) dissertaciyası, 9 professor-oqıtıwshımız filosofiya ilimleri doktorı (PhD) ilimiy dárejesin alıw ushın ilimiy-izertlew jumısların alıp barmaqta.
2022-jıl yanvardan baslap 2 professor-oqıtıwshımız Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutına maqsetli qabıllaw tiykarında tayanısh doktoranturaǵa qabıl etildi.
Aymaqlıq orayımızda jumıs islewshi hár bir professor-oqıtıwshı tárepinen óz qánigelik baǵdarları boyınsha pán muǵállimleri ushın oqıw qollanba, metodikalıq qollanba, usınıslar, sabaqlıqlar toplamları tayarlanadı hám bul materiallar tıńlawshılardıń paydalanıwı ushın kitapxanamızǵa qoyılǵan. Sonday-aq, hár bir professor-oqıtıwshı ózleriniń sociallıq tarmaqlardaǵı kanallarına iye hám bul kanallar arqalı da turaqlı túrde mektep muǵallimlerine tiyisli metodikalıq járdemler berip barılmaqta. Bunday ózgerisler xalıq bilimlendiriwi tarawında sapa hám nátiyjelikke erisiwde járdem bereri sózsiz.
Bekmurza DILANOV,
Qaraqalpaqstan Respublikası Xalıq bilimlendiriw xızmetkerlerin qayta tayarlaw hám olardıń
Qánigeligin arttırıw aymaqlıq orayı direktorı.
Qaraqalpaqstan xabar agentligi
Mádeniy miyras obektleriniń kórgizbesi shólkemlestirildi
16 may 2022, 11:52
Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń jigirma segizinshi sessiyası haqqında málimleme
16 may 2022, 11:42
Shańaraqlardıń baxtı ullı keleshek tiykarı
16 may 2022, 11:10
Internetten durıs paydalanıw máseleleri dodalandı
16 may 2022, 11:04
Jáhán chempionatında bes boksshimiz sherek finalda
16 may 2022, 10:01
Nókiske jańa avtobus hám mikroavtobuslar alıp kelinbekte
16 may 2022, 9:55
Ózbekstan Prezidenti Birlesken Arab Ámirlikleri Prezidenti menen ushırastı
16 may 2022, 9:45
Ferǵanadaǵı reformalar óz nátiyjesin bere basladı
16 may 2022, 9:43
Shavkat Mirziyoev Muhammed bin Zoid Ol Nahayanǵa qutlıqlaw jolladı
16 may 2022, 9:42
Ózbekstan dalalarında qáwipli shegirtkeler tarqalıwı múmkin
16 may 2022, 9:41
Bozataw festivalı «Jaslar hawazı» tańlawınıń respublikalıq basqıshı jeńimpazları anıqlandı (tolıq dizim)
15 may 2022, 22:51
Bozatawda respublikalıq «Jaslar hawazı» festivalı bolıp ótti (fotoreportaj)
